Mundarija:

• Qizil lavlagi sharbati tarixi haqida qisqacha ma'lumot
• Qizil lavlagi sharbatining oziqaviy qiymati va unda mavjud bo‘lgan moddalar
• Qizil lavlagi sharbati va azot oksidi – ularning umumiy jihatlari nima?
• Qizil lavlagi sharbatining xususiyatlari
• Uy sharoitida qizil lavlagi sharbatini qanday tayyorlash mumkin?
• Qizil lavlagi sharbati zararli bo‘lishi mumkinmi?
• Xulosa

Qizil lavlagi turli xil sog‘liqni saqlashga foydali moddalar bilan boy sabzavotdir. Ular orasida albatta ko‘plab qimmatli vitaminlar va minerallar mavjud. Shuning uchun undan olingan sharbat ham biz uchun juda qimmatli bo‘lishi tabiiy. Qiziqarli tomoni shundaki, uning xususiyatlari uzoq vaqt davomida unutilgan edi. Ta’kidlash joizki, u sportda keng qo‘llanilgan, ammo faqat sportda emas. Shuningdek, u A toifasidagi oziq-ovqat qo‘shimchasi sifatida tasniflangan. Bu uning tanamizga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini va xavfsizligini anglatadi. Qizil lavlagi sharbatida yana nimalar bor? O‘qishni davom ettirishga taklif qilamiz.

Qizil lavlagi sharbatining qisqacha tarixi

Qizil lavlagi haqiqatan ham 19-asrda tadqiq qilingan. O‘sha paytda uning ta’mi va sog‘liq uchun foydali xususiyatlari qadrlana boshlandi. Shuning uchun undan ko‘proq miqdorda taomlar tayyorlana boshlandi va sharbat olish bo‘yicha birinchi tajribalar boshlandi. Dastlab, u faqat sharobga mos va ifodali rang berish uchun ishlatilgan. Hozirgi kunda esa u xom yoki tuzlangan lavlagidan siqib olinadi. Hozirda sanoat ishlab chiqarishda ko‘pincha konsentrlangan qizil lavlagi sharbati yoki unga asoslangan pyurelar ishlatiladi. Sharbati o‘zida biroz tuproq ta’miga ega. Shuning uchun olma, sabzi, selderey va hatto apelsin sharbatlari qo‘shiladi. Ta’mni yanada oshirish uchun tuz, murch yoki petrushka qo‘shish tavsiya etiladi. Bu nafaqat ichishni yoqimli qiladi, balki oziqaviy qiymatini ham oshiradi.

Qizil lavlagi sharbatining oziqaviy qiymati va undagi moddalar

Qizil lavlagi sharbati kam kaloriyali bo‘lib, 100 grammida taxminan 34 kkal mavjud. Shu miqdorda 0,8 gramm oqsil, 0,2 gramm yog‘, 7,6 gramm uglevod va 0,5 gramm tolalar bor. Mikronutrientlarga kelsak, qizil lavlagi sharbati B vitaminlariga, xususan homila rivojlanishi uchun juda muhim bo‘lgan foliy kislotasi (Vitamin B9) ga boy. Bu esa yaxshi xabarlarning oxiri emas. Bundan tashqari, unda A, C, K va E vitaminlari mavjud. Uning kuchi minerallar, jumladan: temir, magniy, kaliy, kalsiy, fosfor, rux, mis, ftor va litiy kabi minerallarning yuqori miqdoridir. Biroq, undagi temir gem emasligini yodda tuting. Bu uning biofoydalanish darajasi hayvon mahsulotlaridagi gem temirdan ancha past ekanligini anglatadi. Turli organik kislotalarni ham unutmaslik kerak, ulardan eng ko‘p olma kislotasi, limon kislotasi va oksal kislotasi mavjud. Qizil lavlagi sharbati shuningdek, ko‘plab polifenollar, glikozidlar va karotinoidlarni o‘z ichiga oladi. Ayniqsa, betanin – qizil lavlagi qizil rangini beruvchi va kuchli antioksidant xususiyatlarga ega bo‘lgan modda alohida ta’kidlanadi. U lavlagiga chiroyli rang beradi va sog‘liqni saqlash ta’sirini belgilaydi.

Qizil lavlagi sharbati va azot oksidi – ularning umumiy jihatlari nima?

Boshida aytib o‘tganimizdek, qizil lavlagi sharbati sportda qo‘llaniladi. Bu bejiz emas, chunki u azot monoksidi (NO) ning oldingi shakli hisoblanadi. Aniqrog‘i, u anorganik nitratdan, ya’ni NO3- dan iborat. Bu juda muhim, chunki bu kimyoviy birikmaning taxminan 25% og‘izda parchalanadi. Buning uchun NO3- reduktaza javobgar bo‘lib, u azot dioksidi (NO2) hosil bo‘lishiga olib keladi. Oshqozonda esa u azot monoksidiga yoki NO ga aylantiriladi. Bu oksidning eng muhim xususiyati qon tomirlarini kengaytirishdir. Natijada mushaklarga qon oqimi sezilarli darajada oshadi va ularning samaradorligi ortadi. Bu ayniqsa uzoq davom etadigan jismoniy zo‘riqishlarda muhimdir. Bundan tashqari, gaz almashinuvi yaxshilanadi, bu butun tizim samaradorligiga ta’sir qiladi. Shuning uchun qizil lavlagi sharbati sportchilar va jismoniy faol odamlar uchun tavsiya etiladi. Ko‘plab tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, u II tip, ya’ni tez qisqaruvchi mushak tolalariga eng katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu shuni anglatadiki, uning eng katta ta’siri qisqa muddatli, ammo intensiv jismoniy mashqlarda seziladi. Biroq bu uning o‘rta darajadagi, uzoq davom etadigan mashqlardagi samaradorligini oshirmasligini anglatmaydi.

Qizil lavlagi sharbatining xususiyatlari

Qizil lavlagi sharbati o‘zining keng oziq moddalar spektri tufayli tanamizga keng ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Uning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:

• Qon bosimini pasaytirish – nitratlar tarkibi tufayli, ular azot oksidiga aylantiriladi, bu esa sistolik va diastolik bosimga ta’sir qilishi mumkin.
• Nevrodegenerativ kasalliklarning oldini olish yoki ularning boshlanishini sezilarli darajada kechiktirishga ta’siri – bu qizil lavlagi sharbatining xususiyati nitratlar bilan chambarchas bog‘liq. Bu ehtimol miyadagi frontal lob orqali qon oqimini yaxshilash bilan bog‘liq. Natijada u yerda joylashgan asab hujayralari kislorod bilan yaxshiroq ta’minlanadi va ularning samaradorligi oshadi.
• Qon LDL-xolesterin darajasini pasaytirish – yomon xolesterin miqdorini kamaytirish orqali u aterosklerotik plastinkalar hosil bo‘lishining oldini olishga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi va yurak-qon tomir tizimi kasalliklari xavfini kamaytirishi mumkin.
• Yaralarni tezroq bitishini tezlashtiradi – Vitamin C ning yuqori miqdori tufayli u yaralarning bitishini tezlashtiradi va kollagen hosil bo‘lishida ishtirok etadi. Bu terining holatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi va uni mustahkamlaydi.
• Ortiqcha tana vaznini kamaytirish jarayonini qo‘llab-quvvatlashi mumkin – ko‘p miqdordagi oziq moddalar tufayli u metabolizmni biroz tezlashtirishi mumkin. Bundan tashqari, u kam kaloriyali bo‘lib, vazn yo‘qotmoqchi bo‘lganlar uchun ayniqsa foydalidir.
• Antioksidant ta’sir – qizil lavlagi sharbati betanin kabi antioksidantlarni o‘z ichiga oladi. Shuning uchun uning muntazam iste’moli erkin kislorod radikallarining faoliyatini cheklashga yordam beradi. Ular ko‘plab kasalliklar, jumladan saraton uchun javobgardir.
• Yallig‘lanishga qarshi ta’sir
• Himoya ta’siri – qizil lavlagi sharbati jigarni ortiqcha zaharli moddorlardan himoya qilishi mumkin
• Anemiya xavfini kamaytirish chorasi – garchi qizil lavlagi sharbati gem bo‘lmagan temirni o‘z ichiga olsa ham, d.

Uy sharoitida qizil lavlagi sharbatini qanday tayyorlash mumkin?

Uyda tayyorlangan qizil lavlagi sharbati do‘konlardagidan ancha sifatli bo‘lishi mumkin. Mazali ichish uchun siqish mashinasi yoki tez siqish mashinasidan foydalaning. Keyin xom qizil lavlagini yuvib, katta kubiklarga kesib, undan sharbat siqib oling. Agar bunday uskunangiz bo‘lmasa, hech narsa yo‘qotilmaydi. Lavlagini shakar sepib, taxminan 24 soat kuting, ular o‘z-o‘zidan sharbat chiqaradi, uni elakdan o‘tkazish mumkin. Shuningdek, biroz qalinroq variantni blenderda tayyorlash mumkin. Uni biroz suv bilan aralashtiring, shunda hosil bo‘lgan aralashma juda qalin bo‘lmaydi. Toza sharbat ta’mi ko‘pchilik uchun yoqimli bo‘lmasligi mumkin, shuning uchun uni yaxshilash uchun hech qanday to‘sqinlik yo‘q. Tuz, murch, zanjabil, petrushka, olma yoki sabzi – bu faqat ba’zi takliflar. Sevimli qo‘shimchalaringizdan foydalaning va xohlaganingizcha tajriba qiling.

Qizil lavlagi sharbati zararli bo‘lishi mumkinmi?

Qizil lavlagi sharbati juda foydali va xavfsizdir. Ammo bu har kim uchun mos degani emas. U ko‘p miqdorda oksalatlarni o‘z ichiga oladi, ular ayniqsa ko‘p bo‘lsa buyraklar uchun zararli bo‘lishi mumkin. Shuning uchun buyrak toshlari va podagra bilan og‘riganlar, shuningdek buyrak toshlari hosil qilishga moyil bo‘lganlar undan saqlanishlari kerak. Qizil lavlagi sharbatining qon bosimini pasaytiruvchi xususiyati tabiiy past qon bosimiga ega bemorlar uchun tavsiya etilmaydi. Bu xavfli bosim tushishiga olib kelishi mumkin. Qiziqarli tomoni shundaki, bu sharbatni ortiqcha iste’mol qilish qizil lavlagi rangida siydik rangining o‘zgarishiga olib kelishi mumkin. Bu ta’sir doimiy emas va sog‘liq uchun xavfsizdir. Sharbatni iste’mol qilishni to‘xtatgandan so‘ng tabiiy ravishda yo‘qolishi kerak.

Xulosa

Qizil lavlagi sharbati nisbatan yaqinda tadqiq qilingan mahsulotdir. Shunga qaramay, u ko‘plab iste’molchilar va sog‘lom, tabiiy turmush tarzini qo‘llab-quvvatlovchilar qalbini zabt etmoqda. Ajablanarli emas, chunki u tanamizga juda ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Vitaminlar va minerallar hamda boshqa sog‘liqni saqlashga foydali moddalar yuqori miqdori uning afzalliklaridan faqat bir nechtasidir. Bundan tashqari, u juda mazali, ayniqsa sevimli ziravorlar yoki mevalar qo‘shilganda. Uni barcha kasalliklar uchun davo deb hisoblamang. Ha, u tanamiz ishini sezilarli darajada qo‘llab-quvvatlashi mumkin, ammo turli kasalliklarda shifokorga murojaat qilish yaxshiroqdir.